एक कप आले घालून केलेला गरम चहा प्यायल्यावर आपल्याला एकदम तरतरीत वाटते. परंतु गरोदरपणात कुठले पेय प्यावे असा तुम्हाला प्रश्न पडेल. कॉफीमध्ये कॅफिनचे प्रमाण जास्त असल्याने बहुतांश स्त्रिया जाणीवपूर्वक कॉफीपासून दूर राहतात. परंतु मॉर्निंग सिकनेस पासून सुटका करून, मूड फ्रेश करणाऱ्या चहाच्या बाबतीत सर्व नियम बाजूला ठेवले जातात. विशेषतः हर्बल चहापासून अनेक आरोग्यविषयक फायदे मिळतात. चहा प्यायल्याने गरोदरपणातील शारीरिक अस्वस्थता आणि मानसिक ताण कमी होऊ शकतो.
गरोदरपणात चहा पिणे सुरक्षित आहे का?
होय, गरोदरपणात विशिष्ट प्रकारचा चहा पिणे सुरक्षित आणि फायदेशीर मानले जाते. चहामध्ये पॉलीफेनॉल असतात आणि त्यामुळे तुमच्या हृदयाचे रक्षण होते. अँटिऑक्सिडंट असलेल्या चहामुळे तुमची प्रतिकारशक्ती वाढते आणि विशिष्ट प्रकारचे कर्करोग होण्याचा धोका कमी होतो. परंतु, गर्भवती स्त्रियांनी हलका व्यायाम केला पाहिजे आणि काही प्रकारच्या चहापासून दूर राहावे.
गरोदरपणातील चिंता आणि तणावाचा सामना करणा-या स्त्रियांसाठी हर्बल टी हा एक उत्तम पर्याय आहे. औषधी वनस्पतींनीयुक्त चहाचे पाणी शरीराला हायड्रेट करण्याचा उत्तम मार्ग आहे. बहुतेक वेळा गरोदरपणात चहा पिणे सुरक्षित असले तरीसुद्धा चहा पिणे टाळले जाते. गरोदरपणात काहीतरी नवीन करण्याचा प्रयत्न करण्यापूर्वी तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा अशी शिफारस केली जाते.
चहाच्या कपमध्ये कॅफिनचे प्रमाण किती असते?
गरोदरपणात कॅफिन खूप उत्तेजक असू शकते आणि बहुतेक स्त्रिया या काळात कॅफिनयुक्त पेये घेणे टाळतात. गरोदरपणात दररोज 200 मिलिग्रॅमपेक्षा कमी कॅफीन घेणे तुमच्यासाठी सुरक्षित आहे.
तुमच्या चहाच्या कपातील कॅफिनची टक्केवारी ही चहा करण्याची पद्धती, पाण्याचे तापमान, उकळण्याचा कालावधी यानुसार बदलू शकते. सर्वसाधारणपणे, दुधाचा चहा, हिरवा चहा आणि काळ्या चहासारख्या गैर-हर्बल चहाच्या कपमध्ये सुमारे 40-50 मिलिग्रॅम कॅफिन असते. दुसरीकडे, हर्बल टीमध्ये सुमारे 0.4 मिलिग्रॅम कॅफिन असते, त्यामुळे गरोदरपणात पिण्यासाठी हर्बल टी एक सुरक्षित पर्याय आहे.
गरोदरपणात पिण्यासाठी सुरक्षित चहा
हर्बल टी ला टिसॅन्स देखील म्हणतात. हा चहा साल, पाने, बेरी, मुळे, फुले आणि विविध वनस्पतींच्या बिया टाकून तयारकेला जातो. असा चहा प्यायल्यास त्याचे अनेक औषधी फायदे आहेत. असा चहा अनेक संयोजनांमध्ये उपलब्ध आहे. गरोदरपणात सुरक्षित असलेले काही चहाचे प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत.
- मॉर्निंग सिकनेसचा सामना करण्यासाठी आल्याचा चहा हा एक चांगला पर्याय आहे. आल्याचा चहा पोटदुखीपासून आराम देतो, मळमळ कमी करतो आणि पचनास मदत करतो. आल्याचे काही तुकडे गरम पाण्यात उकळून मधासोबत खाल्ल्याने गर्भवती स्त्रियांना फायदा होतो. आल्याबरोबर दुधाचा चहासुद्धा तुम्ही तयार करू शकता.
- पेपरमिंट चहा उलट्या आणि मळमळ कमी करण्यास मदत करतो. हा चहा पोटाच्या स्नायूंना आराम मिळण्यास मदत करतो तसेच गॅस आणि सूज कमी करतो. हा चहा मॉर्निंग सिकनेससाठी उत्तम आहे आणि तुमचा मूड त्वरित सुधारू शकतो.
- लाल रास्पबेरी लीफ टी, तिसऱ्या तिमाहीपासून घेतला जाऊ शकतो. हा चहा प्रसवोत्तर रक्तस्राव रोखण्यास मदत करतो आणि प्रसूतीदरम्यान कार्यक्षम आकुंचनासाठी गर्भाशयाच्या स्नायूंना टोन करण्यासाठी मदत करतो. अशा प्रकारच्या चहामध्ये मॅग्नेशियम आणि कॅल्शियमचे प्रमाण जास्त असते. परंतु, गरोदरपणाच्या सुरुवातीच्या काळात (पहिल्या आणि दुसऱ्या तिमाहीत) चहा घेणे टाळले पाहिजे. ह्याचे कारण म्हणजे जर चहा जास्त प्रमाणात प्यायला तर चहामध्ये गर्भाशयाचे आकुंचन घडवून आणण्याची क्षमता असते. त्यामुळे लवकर गर्भपात होऊ शकतो.
- रुबीओस चहा हा जस्त, लोह, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम आणि अँटिऑक्सिडंट्सने युक्त कॅफीन-मुक्त पर्याय आहे. हा चहा मुक्त रॅडिकल्सशी लढण्यास मदत करतो आणि शरीराला डिटॉक्सिफाय करतो. ह्या चहामुळे ऍसिड रिफ्लक्स कमी होण्यास आणि पचनास सुद्धा मदत होते. हा चहा शरीरात लोहाचे शोषण वाढवतो. ऍलर्जी, सर्दी आणि इतर संक्रमणांशी लढण्यास मदत करतो. ह्या चहाचा एक कप रोग प्रतिकारशक्ती वाढवण्याचा उत्तम मार्ग आहे.
- नेटल टी मध्ये व्हिटॅमिन ए, सी आणि के जास्त असते आणि लोह, मॅग्नेशियम, पोटॅशियम आणि कॅल्शियम सारखी खनिजे समृद्ध प्रमाणात असतात. ह्या चहाचे सेवन गरोदरपणाच्या दुसऱ्या आणि तिसऱ्या तिमाहीत करण्याची शिफारस केली जाते. पहिल्या तिमाहीत हे टाळले पाहिजे कारण त्यामुळे कळा सुरु होऊन गर्भपात होऊ शकतो.
- डँडेलियन चहामध्ये कॅल्शियम, लोह आणि पोटॅशियम जास्त असते. गरोदरपणात ह्या चहामुळे लघवी जास्त प्रमाणात होते. ह्या चहामुळे शरीरात पाणी धरून ठेवले जाते.
- कॅमोमाइल चहा मॅग्नेशियम आणि कॅल्शियमचा एक चांगला स्त्रोत आहे आणि सांध्याची सूज कमी करण्यास मदतकरतो. निद्रानाश कमी होतो. परंतु जर तुम्हाला 'हे फिवर' चा धोका असल्याचा इतिहास असल्यास कॅमोमाइल टाळा.
- लेमन बाम चहा घेतल्याने शांत वाटते आणि गरोदरपणात निद्रानाश, चिंता आणि चिडचिड यांच्याशी लढण्यास मदत करतो.
- रोझशिप चहाला ‘युवकांचे अमृत’ असेही संबोधले जाते. ह्या चहामध्ये व्हिटॅमिन सी भरपूर प्रमाणात असते. हा चहा सूज कमी करण्यास आणि फ्लूशी लढण्यास मदत करतो. वारंवार लघवीला जाणे सुद्धा ह्या चहामुळे कमी होते.
उकळत्या पाण्यात मध, दालचिनी, लवंगा, लिंबूवर्गीय फळांचे रस यांसारखे वेगवेगळे घटक घालून तुम्ही हर्बल टीचे स्वतःचे मिश्रण देखील बनवू शकता. तुम्ही डिकॅफिनेटेड ग्रीन किंवा ब्लॅक टी देखील घेऊ शकता.
गरोदरपणात सुरक्षित चहा पिण्याचे फायदे
गरोदरपणासाठी सुरक्षित असलेला चहा प्यायल्याने अनेक फायदे मिळतात. प्रत्येक औषधी वनस्पतीमध्ये वेगवेगळे औषधी गुणधर्म असतात आणि तुम्ही तुमच्या गरजेनुसार आणि मूडनुसार सर्वोत्तम चहा निवडू शकता. गरोदरपणात सुरक्षित चहा पिणे हे अति-कॅफिनयुक्त पेये बनवण्याचा योग्य पर्याय आहे कारण त्यामुळे:
- मॉर्निंग सिकनेस, मळमळ, उलट्या आणि अतिसार कमी करण्यास मदत होते
- चिंता आणि तणाव पातळी कमी करण्यास मदत होते
- प्रसूतीसाठी गर्भाशय तयार होते
- सोप्या पद्धतीने शरीराला पोषक तत्वे मिळतात
- शरीरात सहजपणे पाणी जाते
गरोदरपणात पिण्यासाठी सुरक्षित चहा कसा निवडावा?
हर्बल टी नैसर्गिकरित्या कॅफीन-मुक्त असतात. आणि त्यामुळे औषधी चहा गर्भवती महिलांसाठी फायदेशीर आणि सुरक्षित असतात. परंतु, सर्व औषधी वनस्पती गरोदरपणात सुरक्षित नसतात. तुम्हाला घटकांची यादी तपासावी लागेल आणि तुमच्यासाठी सुरक्षित समजल्या जाणार्‍या चहाच्या यादीसाठी तुमच्या हेल्थकेअर प्रॅक्टिशनरचा सल्ला घ्यावा लागेल. तुमची चहाची निवड करण्यापूर्वी लेबल काळजीपूर्वक वाचा.
गरोदरपणात कोणत्याही गोष्टीचे सेवन करताना संयम महत्त्वाचा असतो. हे तत्व चहाच्या बाबतीत पण लागू होते. तुम्ही थोड्या प्रमाणात सुरुवात करू शकता आणि जास्त चहा घेण्यापूर्वी तुमचे शरीर कसे प्रतिक्रिया देते ते पहा.
जर तुम्हाला चहातील घटक आणि त्यांचे फायदे याबद्दल खात्री नसेल तर चहा घेऊ नका अपरिचित घटक टाळा कारण त्यांचा तुमच्या शरीरावर किंवा बाळावर कसा परिणाम होईल याची तुम्हाला खात्री नसते.
किती चहा प्यायला पाहिजे?
गरोदरपणात संयम राखणे चांगले. दिवसातून 200 मिग्रॅ पेक्षा कमी कॅफीन सेवन करणे सुरक्षित असते. तुम्ही तुमच्या शरीराला कोणतेही नुकसान न करता तीन ते चार कप नॉन-हर्बल टी घेऊ शकता. लक्षात घ्या की कॅफीनचे अति प्रमाणात सेवन केल्यास गर्भपात होण्याचा धोका वाढू शकतो.
कुठल्या प्रकारचे चहा पिणे टाळावे?
उपचारापेक्षा प्रतिबंध चांगला असतो. विशिष्ट प्रकारच्या चहाच्या सुरक्षिततेबद्दल शंका असल्यास, आपण नेहमी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. गरोदरपणात टाळावे लागणारे काही हर्बल टी खालीलप्रमाणे आहेत.
- सेज टी उच्च रक्तदाब आणि गर्भपात यांसारख्या समस्यांशी संबंधित आहे.
- ओवा घालून केलेल्या चहाचा गर्भाच्या विकासावर परिणाम होतो आणि गर्भपात होण्याचा धोका वाढतो.
- जास्वदींच्या चहामुळे कळा सुरु होऊ शकतात आणि परिणामी गर्भपात होतो.
- लोबेलिया चहामध्ये निकोटीन असते.
- खसखस घालून केलेला चहा पूर्णपणे टाळणे आवश्यक आहे.
- सेन्ना पानांचा चहा हा नैसर्गिक रेचक आहे.
- कोरफड चहा प्यायल्याने गर्भाशयाचे आकुंचन होऊ शकते.
- ग्रीन टीमध्ये कॅफिनचे प्रमाण जास्त असते आणि आणि हा चहा फॉलिक अॅसिडचे शोषण कमीकरतो.
- कोणताही डाएट टी, पीएमएस, डिटॉक्सिफिकेशन किंवा क्लींजिंग टी टाळावा.
- गर्भपात, आकुंचन आणि प्रसूतीस कारणीभूत असलेल्या औषधी वनस्पतींचा समावेश असलेला कोणताही चहा पिऊ नये.
- लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ आणि हर्बल रेचकांचा समावेश असलेला कोणताही चहा टाळावा. यामध्ये ब्लॅक कोहोश, ब्लू कोहोश, कोको, डोंग क्वाई, अल्फाल्फा, अॅनीज, तुळस, कॅलेंडुला, कॅटनीप, मेथी, बडीशेप, गिंगको, जिन्सेंग, जुनिपर, लेमनग्रास, मिस्टलेटो, जायफळ, आणियेल्लो डॉक यांचा समावेश आहे.
गरोदरपणात सुरक्षित नसलेला चहा पिण्याचे संभाव्य दुष्परिणाम
गरोदरपणात पिण्यासाठी सुरक्षित नसलेला चहा प्यायल्याने अनेक प्रकारची गुंतागुंत निर्माण होऊ शकते. तसेच त्यामुळे गर्भपात किंवा अकाली कळा सुरु होऊन प्रसूती सुद्धा होऊ शकते.
तुम्ही चहा घरी डिकॅफिन करू शकता का?
चहाप्रेमीं साठी घरी बनवलेल्या चहाला डिकॅफिनेट करण्यासाठीचे एक सामान्य तंत्र आहे. चहाला डिकॅफीन करण्यासाठी, तुम्हाला फक्त एक चहाची पिशवी गरम पाण्यात सुमारे 20 ते 40 सेकंद भिजवावी लागेल, पाणी फेकून द्यावे लागेल. कप गरम पाण्याने पुन्हा भरून तीच कृती करावी लागेल. असा दावा केला जातो की या तंत्राने चहामध्ये कॅफिनचे प्रमाण मोठ्या प्रमाणात (50% ते 80%) कमी होते. दुर्दैवाने, हे खरे नाही. चहाला डिकॅफिन बनवण्याची प्रक्रिया खूपच अवघड आहे, ह्यामध्ये कार्बन डायऑक्साइड, इथाइल एसीटेट किंवा मिथिलीन क्लोराईड सारखी रसायने असतात आणि व्यावसायिक चहा उत्पादक पॅकेज केलेला डिकॅफिनेटेड चहा तयार करतात. म्हणून, चहाची पिशवी 30 सेकंदांसाठी पाण्यात ठेवल्याने फारसा उपयोग होत नाही. त्याऐवजी, तुम्ही पूर्णपणे कॅफीन-मुक्त चहा घेऊ शकता. हा चहा निरोगी आहे आणि त्याचे तुम्हाला भरपूर फायदे आहेत.
असे म्हटले जाते की गरोदरपणात योग्य चहा पिणे चांगले असते. जर तुम्ही गरोदरपणात पिण्यासाठी सुरक्षित चहा कमी प्रमाणात प्यायला तर तुमची चिंता आणि तणाव कमी होण्यास मदत होईल. गरोदरपणात तुम्ही कोणता चहा पिऊ शकता आणि तसेच तुमच्यासाठी चहाचे सुरक्षित प्रमाण समजून घेण्यासाठी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
आणखी वाचा:
गरोदरपणात आल्याचा चहा घेणे
गरोदर असताना नारळपाणी पिणे